Του Διονυση Kλαδη*
Τον νόμο-πλαίσιο 1268 του 1982 για τα ΑΕΙ τον κρίνουν από τις διατάξεις του που εφαρμόστηκαν. Εγώ σήμερα θα τον κρίνω με βάση καίριες διατάξεις του που δεν εφαρμόστηκαν μέσα στα 30 αυτά χρόνια.
Ο νόμος 1268 πρώτος μίλησε στην Ελλάδα για την κοινωνική λογοδοσία, με τη μορφή του κοινωνικού ελέγχου τότε, μέσα από ευρεία συμμετοχή κοινωνικών εταίρων στο Συμβούλιο Ανώτατης Παιδείας, το οποίο λειτούργησε ικανοποιητικά τα πρώτα χρόνια και στη συνέχεια ατόνησε και καταργήθηκε. Σήμερα η κοινωνική λογοδοσία επανέρχεται μέσω της συμμετοχής εξωτερικών μελών στα Συμβούλια Διοίκησης.
Ο νόμος 1268 πρώτος μίλησε στην Ελλάδα για τον εξωτερικό ακαδημαϊκό έλεγχο των πανεπιστημίων. Θεσμοθέτησε την Εθνική Ακαδημία Γραμμάτων και Επιστημών, η οποία όμως ποτέ δεν λειτούργησε. Ο ακαδημαϊκός έλεγχος ήλθε τελικά στην Ελλάδα ύστερα από 23 χρόνια, με τον νόμο 3374/2005 και τη δημιουργία της Αρχής Διασφάλισης Ποιότητας.
Ο νόμος 1268 πρώτος μίλησε στην Ελλάδα για Διατμηματικά Προγράμματα Σπουδών με συνεργασία δύο ή περισσοτέρων τμημάτων. Κανένα τέτοιο πρόγραμμα δεν δημιουργήθηκε στη διάρκεια των τριάντα αυτών χρόνων. Σήμερα, με τον νόμο 4009/2011, έρχεται και πάλι στο προσκήνιο η ανάγκη για προγράμματα σπουδών που δεν θα είναι μονοσήμαντα συνδεδεμένα με τα «οικεία» τμήματα.
Ο νόμος 1268 πρώτος μίλησε στην Ελλάδα για προαπαιτούμενα μαθήματα στα προγράμματα σπουδών. Κι όμως, είναι ελάχιστες οι περιπτώσεις προγραμμάτων σπουδών που προέβλεψαν προαπαιτούμενα μαθήματα. Ο νόμος Γιαννάκου 3549/2007 και ο πρόσφατος 4009/2011 επαναλαμβάνουν τον θεσμό σαν να πρόκειται για κάτι καινούργιο.
Τέλος, ο νόμος 1268/1982 πρώτος μίλησε στην Ελλάδα για την οργάνωση των μεταπτυχιακών σπουδών μέσα από τη δημιουργία ενιαίας μεταπτυχιακής σχολής σε κάθε πανεπιστήμιο. Ούτε κι αυτό εφαρμόστηκε ποτέ. Αργότερα, ο νόμος Σουφλιά 2083/1992 συνέδεσε οργανικά τις μεταπτυχιακές σπουδές με τα υφιστάμενα τμήματα. Και πρόσφατα ήλθε ο νόμος 4009 να αλλάξει εκ νέου τα πράγματα και να οργανώσει τις μεταπτυχιακές σπουδές μέσα από μία ενιαία μεταπτυχιακή σχολή σε κάθε πανεπιστήμιο (επιστροφή στις ρίζες 30 χρόνια μετά τον νόμο του 1982…).
Συμπέρασμα: Εάν κάποιες βασικές διατάξεις ενός νόμου δεν εφαρμόζονται, τότε δύο τινά συμβαίνουν. Είτε είναι πρακτικά ανεφάρμοστες, οπότε πρόκειται όντως για λάθος του νόμου, είτε δεν ήταν ώριμες οι συνθήκες για την εφαρμογή τους.
Το ότι στις παραπάνω πέντε περιπτώσεις συμβαίνει το δεύτερο αποδεικνύεται από το γεγονός ότι και στις πέντε οι σχετικές διατάξεις επαναλήφθηκαν με τον ένα ή με τον άλλο τρόπο σε νεότερους νόμους πολλά χρόνια αργότερα. Και αυτό με οδηγεί στη δική μου κριτική ότι ο νόμος 1268/1982 ήταν απλώς πιο μπροστά από την εποχή του.
* Ο κ. Δ. Κλάδης είναι καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου, πρώην ειδικός γραμματέας Πανεπιστημιακής Εκπαίδευσης του υπουργείου Παιδείας.
